Tại hội thảo An toàn giao thông xe máy ngày 4/11, TS Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, cho biết đến tháng 9, cả nước đã có 77 triệu xe máy đăng ký, đưa tỷ lệ sở hữu xe máy trên 1.000 dân tới 770 xe, thuộc hàng cao nhất thế giới.
Mặc dù các địa phương có nhiều kế hoạch hạn chế sử dụng, xe máy vẫn là phương tiện đi lại của số đông người dân Việt Nam, chiếm 85-90% lưu lượng phương tiện trên đường và liên quan tới 60-70% số vụ tai nạn. Trong đó, hiện tượng trẻ dưới 16 tuổi điều khiển xe hai bánh gặp tai nạn giao thông đang diễn biến phức tạp.
Đặc biệt, ông Minh cho rằng nhóm thanh thiếu niên 16-18 tuổi được điều khiển xe máy dung tích dưới 50cc một cách hợp pháp, trong khi nhóm này vẫn thiếu kiến thức và thiếu kỹ năng điều khiển. Luật Trật tự, an toàn giao thông yêu cầu nhóm trẻ này phải hiểu biết quy tắc giao thông đường bộ, có kỹ năng điều khiển phương tiện; đủ điều kiện về độ tuổi, sức khỏe. Tuy nhiên, thế nào là hiểu biết quy tắc giao thông đường bộ và có kỹ năng điều khiển xe còn đang bỏ ngỏ.
Nhiều học sinh THPT đi xe máy dưới 50cc, xe máy điện. Ảnh: Giang Huy
Theo ông Minh, thanh thiếu niên khi tham gia giao thông cần các kỹ năng không quá phức tạp như tốc độ, quan sát khi chuyển hướng, tránh điểm mù của xe khách, xe tải. Nội dung này có thể được các trường học giảng dạy trong 1-2 ngày hoặc phụ huynh dạy trẻ lý thuyết và thực hành kỹ năng lái xe.
Để học sinh hiểu biết quy tắc giao thông và có kỹ năng lái xe, ông Minh đề xuất nhóm trẻ từ 16 đến 18 tuổi được kiểm tra lý thuyết và cấp chứng chỉ giấy phép lái xe. Nhà trường có thể kết hợp với cơ quan cảnh sát giao thông, cơ sở đào tạo tổ chức thi. Cơ quan chức năng có thể ban hành tài liệu hướng dẫn cơ bản để gia đình tham khảo, hướng dẫn trẻ và nhà trường tổ chức thi.
"Nội dung thi và việc cấp chứng chỉ nhằm nâng cao hiểu biết an toàn giao thông, không được gây khó dễ cho học sinh và gia đình", ông Minh nói.
Ông Khuất Việt Hùng, Viện trưởng Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải, cũng cho hay ở Việt Nam, môtô, xe máy chiếm khoảng 93% số phương tiện. Đây vẫn là phương thức đi lại phổ biến, ở cả thành thị lẫn nông thôn, kể cả người có ôtô vẫn đang sở hữu xe máy.
Người đi xe máy cần được đào tạo về kỹ năng, kiến thức để hình thành ý thức tham gia giao thông. Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (có hiệu lực từ 1/1/2025) có nhiều điểm mới, tuy nhiên chưa quy định về giấy phép lái xe đối với người điều khiển xe dưới 50cc.
Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, năm 2023, có khoảng 2.300 trẻ em dưới 18 tuổi tử vong và bị thương do tai nạn giao thông, trong đó khoảng 1.000 trẻ tử vong. 80% nhóm này rơi vào độ tuổi 15-18.
Quy định người lái xe máy điện, xe gắn máy dưới 50cc phải qua sát hạch để cấp bằng lái xe từng được đưa vào dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi. Quốc hội sau đó quyết định tách Luật Giao thông đường bộ thành Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Cả hai bộ luật được ban hành đều không có nội dung quy định cấp bằng hay sát hạch người lái xe máy dưới 50cc.